AGOLADA, A RESISTENCIA FEIRAL IMPOSIBLE

A AGONÍA DOS MERCADOS GANDEIROS TRADICIONAIS

Aínda o gandeiro e o tratante acenden puros, persiste o regateo e mantéñense estampas que pronto poderán verse só en representación etnográfica.

O día 12 deixou unha madrugada desapracible en Agolada. Temporal de chuvia e vento ata ben entrada a mañá. Así non hai feira que resista. Só entraron 65 cuxos rubios, cebados, nese recinto gandeiro que no lugar recordan con máis de mil cabezas hai xa varias décadas. Pero poucos viven xa enganados polo temporal dun día. Agolada, enganchada no mapa desde o norte provincial pontevedrés a municipios da Coruña e Lugo, en terra brava de becerros do país, está librando unha batalla de resistencia imposible. É o último gran referente na agonía imparable dos mercados tradicionais. A Feira do 12 dilúese mes a mes e leva con ela moita historia da Galicia rural e traduce a realidade os titulares sobre despoboamento e abandono do territorio. A concentración de mercados deixa só tres centros de comercialización: Amio en Santiago, a Central Agropecuaria en Silleda e Castro de Ribeiras de Lea en Lugo. O país das mil feiras de gando reduciuse a tres importantes, unha que se resiste a desaparecer e varias decenas máis testemuñais. A media mensual de tenreiros cebados de Agolada foi o pasado ano de 123 animais. Os números non enganan. No 2005, a media fora de máis do dobre, 278 becerros cebados. É o fin das xeracións de poboación que lían o ZZ, o Zaragozano e O mentireiro verdadeiro, almanaques agrícolas de lenda que pasaron de ser de utilidade aos agricultores -sen previsión meteorolóxica que tivese maior crédito- a referente vivo do refraneiro, como contrapunto ás previsións do Meteosat e para recordar as mil feiras que xa non existen máis aló do polbo, do téxtil, do calzado e de produtos de época. Como unha alegoría da fin das xeracións dos calendarios agrícolas acaba de mostrarse o falecemento de José Regadío, de Pas de Rei. Regadío era o cura que durante medio século editou O mentireiro verdadeiro. Dos centos de feiras que aínda se recollen en catálogos nunca revisados fuxiu o gando cara a outros circuítos de comercialización porque se produce carne con modelos distintos e xa non hai xeracións que aposten por cebar un becerro na casa. Quen o mantiña xa non ten idade. Quen o podería facer xa sabe que non é rendible en prezo nin en calidade de vida. E todo isto é liquidar a feira de Agolada, a mellor en becerros cebados, con lenda e mercado en toda Galicia, con carne de primeira e con moitas máis verdades que aínda se conservan na páxina web municipal pero xa son case lenda, porque están en vías de extinción sen que ninguén poida pór remedio. Agolada conta nas súas propias carnes a historia dos mercados gandeiros galegos, das feiras. Explica perfectamente de onde vimos e onde imos neste escenario socioeconómico. Foi no século XVIII cando se creou o mercado tradicional, Os Pendellos, que nos anos oitenta foi decretado como conxunto histórico artístico e que agora se está restaurando. Mentres o recinto actual perde uso e a asistencia dilúese, búscase saída socioeconómica local sustitutoria agarrándose a novos usos dos Pendellos. É un xeito de tratar de renacer, que non hai moitas posibles neste ámbito. Agolada naceu e fíxose forte coa vella feira. Agora non quere que a desaparición do mercado sexa a súa agonía e vólvese a agarrar ás vellas pedras dos pendellos que lle deron brillo. Mentres, aínda cada día 12 hai máis de cen dos mellores becerros cebados de Galicia en Agolada, aínda o gandeiro acende un puriño, satisfeito por unha venda, o tratante despacha a súa faria baixo unha boina que evita levar paraugas e o regateo mantén as estampas que pronto só poderán verse en ambientacións etnográficas, como ocorre coa malla ou a matanza do porco.

Texto: Pablo Viz

Fotos: Marcos Míguez.

Traducido e recollido de A Voz de Galicia, 21/01/2010

ANOTACIÓN PERSOAL: O día que este xornal que se autodenomina a Voz de Galicia publique cando menos o 50% en galego, ese día teremos acadado a pretendida normalidade lingüística.