PREGÓN DAS FESTAS DE SAN PEDRO 2014 EN AGOLADA

Como desdepedida deste ano 2014 quero deixar aos lectores que por aquí pasan o Pregón das Festas de San Pedro 2014 en Agolada. É unha promesa que lle fixen a un amigo que non puido estar presente durante a lectura deste pregón na Praza do Concello de Agolada e que me expresou o seu pesar por tal circunstancia.
Cóubome a min a honra de ser o primeiro pregoeiro das Festas Patronais de Agolada. Debo confesar que cando recibín unha chamada telefónica no meu domicilio facéndome a petición de pronunciar a apertura das festas de Agolada, quedei algo desorientado e indeciso. Por un lado era consciente de que era un honor que me estaban a conceder e por outra banda non acababa de enxergar cales eran os meus méritos para recibir tal proposta. Dubidei durante uns días. O que me retraía era o intento de fuxir da notoriedade e do protagonismo nunca buscado. O que me animou foi pensar que non aceptar era un desaire a quen confiara en min inicialmente.
Grazas desde aquí de novo á Comisión de Festas, especialmente a Alfonso García Cumplido e ao alcalde de Agolada, Ramiro Varela Peón, polas verbas de recoñecemento e polo obsequio dunha fermosa peza de cerámica cos Pendellos como "buque insignia".
LA VOZ DE GALICIA
FARO DE VIGO
 

A comisión de festas do ano 2014 incorporou unha interesante novidade no programa das festas. Quixo amenizar a xornada de véspera con "xente de Agolada". A parte musical correu a cargo de Carlos Ramos Pallares "Cabanelas", que acudiu cun seu compañeiro da Escola de acordeóns Bieito Blanco de Ourense e a música de gaiteiros recaeu nun novo grupo familiar, composto polos irmáns Blanco Iglesias. O nome que escolleron para o seu grupo expresa a nostalxia e a lembranza da súa etapa infantil en Agolada: "Pena Merenda" (nome dun penedo sito no Coteimil, lugar moi frecuentado polos rapaces que apacentaban o gando no monte próximo a Agolada). 

PREGÓN EN DOUS ACTOS
I

Sr. Alcalde, amigos, veciños de Agolada, visitantes e familiares que nos acompañades, permitídeme que me dirixa a vós para expresarvos un caloroso saúdo de benvida e acollida como apertura das festas patronais do presente ano.

A Comisión de Festas  encomendoume un pregón para iniciar este San Pedro 2014 co protocolo e a pompa que se gastan por outros lares. Seica é novidade isto de pregoar o San Pedro en Agolada. Felicito á Comisión por incorporar este sinxelo acto ao programa de festas porque contribúe  a darlle realce ao evento.  Quizais a festa necesite tamén as palabras para a xudar a vestir a música.  Voto por que se institucionalice o acto e que a nómina de pregoeiros sexa de amplo percorrido e lles dean lustre ás festas e á vila de Agolada.

Desexo expresarlles gratitude aos membros da Comisión  por invitarme para este cometido. Que saiban que son eles quen me honran e eu correspondo a esta deferencia  co afecto e coa emoción que só a vila natal é capaz de inspirar. Os que coñecedes o meu blog titulado AQUAM LATAM (étimo latino do antigo nome de Agolada), saberedes que leva un subtítulo que reza: Agolada no corazón. Porque así a sinto. Contén igualmente un fragmento de Retrincos de Castelao onde di: “se sodes sentimentais comprenderedes a miña emoción, porque a vila natal non é como todas as vilas”.  Pois, con esta emoción e coa Agolada no corazón vos falo.  Hai moitos pobos e cidades espallados por toda a xeografía, pero cada persoa ten un que lle resulta especial fronte aos demais. Ese sitio especial soe coincidir con aquel que nos viu nacer e medrar. Mellor expresouno o poeta austríaco Rainer Maria Rilke cando escribiu: “a verdadeira patria do home é a infancia”. Certamente hoxe é festa no pobo da miña infancia, é festa na miña patria verdadeira… e na vosa,  “compatriotas”!

Elaborar este pregón fíxome reparar en que o San Pedro é a festa máis celebrada en todo concello de Agolada. Nada menos que catro parroquias: Ferreiroa, Merlín, Baíña e Carmoega honran a San Pedro como patrón.  San Pedro, o da pedra angular, o que goberna as chaves e as portas do ceo. E a min sempre me dixeron: “un amigo ata nas portas do inferno”. Se iso é así no inferno, chegar ás portas do ceo e encontrar alí a San Pedro, o noso patrón, non é cuestión intranscendente. Basta con indicar a pertenza á parroquia de Ferreiroa  para recibir un trato especial. O home está moi agradecido a esta parroquia porque é das poucas nas que goza de dúas imaxes en senllas igrexas. Unha imaxe pétrea na románica de Ferreiroa e unha talla moderna e manierista na igrexa de Agolada. Case nada!

Con este motivo do pregón tamén reparei en que orixinariamente esta festa estivo en Ferreiroa e nalgún momento da historia recente decidiron vir  celebrala a esta praza, que antano era e aínda é  a gran campa da feira. Non coñezo datos que nos permitan dicir en que momento da historia se produciu este cambio, pero non me parece arriscado afirmar que ben podería estar nos inicios do século XX, cando Agolada foi tomando corpo de vila, estreou a estrada de Lalín a O Marco e superou en poboación a Ferreiroa e A Costa. E tamén porque aquí se abriron diferentes establecementos hostaleiros e porque a feira lle deu renome a este núcleo. Simple cuestión de hexemonía demográfica e comercial. Creo que nunca houbo receos polo traslado, pero si debeu quedar un pouso de orfandade en Ferreiroa. Na actualidade adoptouse unha intelixente solución salomónica: en lugar dunha celebración, hai dúas honras a San Pedro, tantas coma imaxes, na mesma parroquia. A de hoxe en Agolada e a do mes de xullo en Ferreiroa. Iso é a sabedoría popular.

E así, aquela festa veu parar a Agolada, onde se foron congregando as parroquias da contorna ata acadar unha concorrencia multitudinaria. Tanta que as circunstancias esixían un palco monumental para presidir a praza e a romaría. E Agolada contou con ese palco que xa forma parte do imaxinario  dos que superamos a cincuentena. Pertence ao noso pasado desde que o tiraran alá por 1977. Era un palco polivalente, onde a música aspiraba a cotas celestiais, dada a elevada altura da plataforma. E no baixo daquela estrutura hexagonal albergaba tres espazos onde se aloxaron distintos negocios: unha barbeiría, un taller de bicicletas, un zapateiro remendón e un almacén de pensos e minerais. A plataforma elevada do palco serviunos aos nenos en moitas ocasións de patio cuberto para os nosos xogos infantís, que incluían o atrevemento de descender do palco sen usar a escaleira, non sen risco dunha caída. O día da festa subir ao palco mentres tocaba a banda era unha  pequena ousadía e un privilexio. A polivalencia e multifunción do palco expresan elocuentemente o pragmatismo de quen o ideou. Hoxe quero lembralo aquí porque sei que moitos o gardades na memoria con afecto e que vos retrotrae ás festas de antano. A nostalxia é un sentimento híbrido no que caben a alegría e a melancolía.

         Deste xeito  foise conformando a praza para a vida, para a feira e para a festa. Esta nosa praza tan harmoniosa, erguida lentamente pedra a pedra, precisou unha fonte sonora e señorial, barroca e elegante. E puxéronlle os catro canos sobre unha pilastra coroada e un pilón poligonal coma o contorno do palco. E arredor destes  dous polígonos, agarimados entre as casas que circundan a praza e baixo a sombra dos carballos  confluímos sempre na fin de xuño porque estamos de festa. Para vérmonos, para reunirnos, para reencontrarnos e para compartir a alegría da amizade ou da vecindade.

         Todo pobo desexa sempre unha boa festa. No adxectivo “boa” condensamos unha serie de premisas que nos parecen obrigadas: numerosa afluencia de público, excelentes bandas e orquestras, bares e rúas ateigados de festeiros, climatoloxía benigna, opíparas viandas para a fartura das mesas, diversidade de actividades na sobremesa, múltiples atraccións de festa, etc. A experiencia dos anos veu a confirmarme que non sempre cómpre todo iso. Creo que unha boa festa  é aquela na que o pobo se recoñece unido, a do pobo que se amosa extraordinariamente hospitalario cos alleos que o visitan, a mellor festa é a do pobo que procura a alegría, a felicidade que dá o simple feito de estarmos xuntos… outra vez máis.

Así vola resumo en tres palabras: UNIÓN, HOSPITALIDADE E ALEGRÍA. Iso vos pido e iso vos desexo. Felices festas!

II

Gustaríame rematar este pregón cunha  lembranza aos cegos que coñecín  aquí, nas feiras de Agolada cantando os seus romances con voces roufeñas e gastadas ao compás dos violinos ou das zanfonas. Eles foron as primeiras voces pregoeiras nesta campa feiral que chegou a ser praza do pobo. E para recordalos  ofrézovos unha sinxela imitación dos seus romances:

Escoiten e oian atentos

esta miña parrafada,

que a xeito de cego veño

a pregoar nesta praza.

O vintenove de xuño,

con verán dunha semana,

hai aires de festa grande

en Merlín e n’Agolada,

en Carmoega, n’A Baíña,

nos Pendellos, na Parranda

hai rebulicio nas rúas,

nas tabernas e nas casas.

Andan os veciños todos

coas súas tarefas varias,

uns preparan a comida

e outros locen as fachadas,

as mulleres nas cociñas

poñen as potas en danza,

a do peixe e a dos callos,

do cabrito e  da pescada.

Os ramistas encabezan

o pasacalles da banda,

e no limpo ceo do día

ducias de bombas estalan.

Cando soben dereitiñas

algúns veciños reclaman

a memoria de Indalecio

de Trascastro das Trabancas.

Para darlle honra ao santo

a campá pra misa chama.

Trala liturxia, o concerto

entre corcheas e brancas,

é hora de pasodobres,

sinfonías e cantatas.

Namentres a música soa

hai algarabía nas tascas,

bolen vermús e cervexas

e conversas animadas.

A tradición é ritual

que non por vella se acaba.

As cousas que son de sempre

que mellor que conservalas!

Fáganlle caso a este cego

e gocen da pandeirada

que desta vida levamos

o que nos alegra a alma.

Con amigos e familia

compartan mesa e palabra

que non hai mellor pracer

ca ter amizades francas

e unha familia moi longa

que nos alede a casa.

Alegría  en Bidueiros,

Ferreiroa e n’Agolada,

aturuxos pola Costa

tamén na Fonte de Cántaras.

 Vaia xa por despedida,

desculpen a parrafada,

se en algo os ofendín,

foi sen causa intencionada.

Teño andado moitas festas

coa zanfona ben untada

pregoando o meu discurso

sempre sen cobrar nada.

Aquí vou facer outro tanto

por se acaso alguén reclama.

 Só me resta desexarlles

boa festa e moita calma,

que a troula cando é tranquila,

divirte e tamén é sana.

                         Manuel Busto Galego, xuño de 2014