O DESAPARECIDO "CAFÉ NEGRO" DE AGOLADA

Recreación do desaparecido Café Negro de Agolada. Reconstrución feita con debuxo dixital.

Agolada naceu e medrou nunha antiga e importante encrucillada. Por aquí pasaron e seguen a pasar vías que vertebran a Galicia central. Desde o século XVI asentáronse á beira destes camiños tabernas e cantinas que atenderon a transeúntes e cabaleiros. Así durante centurias. 

(Na imaxe da dereita podemos ver o frontal pétreo que fora encargado e deseñado polo insigne matemático e astrónomo de Lalín, D. Ramón María Aller).

O edificio na actualidade.

Mais cando alborexou o século XX, Agolada aínda era unha aldea, cun reducido servizo hostaleiro. A apertura da estrada de Lalín ao Marco, en 1920, foi o gran detonante que invitou a transformar aquela aldea nunha pequena vila. A estrada converteuse na rúa principal e os máis emprendedores quixeron asentarse a carón desta vía. 

No medio da vila, a estrada que ía cara a Lugo cruzábase coa que se dirixe a Melide e a Betanzos. Todos viron que este cruzamento de estradas era o centro neurálxico propicio para establecer un negocio. As catro esquinas foron ocupadas pola tenda do Meixide, a droguería Central (nos anos 50), a Casa da señora Ramona de Trabancas (taberna, comidas e aloxamento) e o Café Negro. Á Casa do Meixide xa lle dediquei un apunte neste foro e hoxe correspóndelle ao Café Negro. 

Creo que este café foi un dos grandes establecementos hostaleiros de Agolada. Foi fundado por Benito Negro, de Lamas (Cadrón-Lalín) e María Cumplido, do Castelo (Cadrón-Lalín) no ano 1938, na casa que lle emprestara o seu irmán maior, Ramón, emigrado en Bos Aires. Funcionou ininterrompidamente ata 1959. Neses anos converteuse nun lugar de referencia na contorna e sempre estaba moi concorrido. Malia que en Agolada aínda non había luz eléctrica, contaba con cafeteira industrial alimentada con gas para quentar a auga e o leite. Posuía unha das poucas radios de válvulas que había nos arredores e nos últimos anos da Guerra Civil eran bastantes os que acudían a escoitar o parte e a Radio Pirenaica. A radio estaba alimentada por unha batería, que era cargada durante o día cunha dinamo.

O edificio a principios dos anos 70, dedicado a almacén.

Ademais dos servizos de bar, o local contaba tamén cunha mesa de billar de carambolas e un escenario que acollía músicos e actuacións circenses varias. Igualmente, na planta superior, contaba tamén con aloxamento para hóspedes. Entre estes hóspedes citáronme ao mestre e alcalde D. Matías Fernández, a mestra Sarita Méndez, da casa de Asorei de Quintela, que despois casaría co insigne músico Luís Araque. Tamén viviron aquí nos primeiros anos de casados Manuel Galego Iglesias e Ester Vázquez, etc.

Na parte traseira da casa, na estrada de Melide, Benito Negro montou tamén un aserradoiro e unha moblaría, en sociedade co seu cuñado Manuel Cumplido. O aserradoiro funcionaba cun motor de gasolina, pois electricidade non había.

Esta imaxe foi tomada a principios dos anos 60 na Casa Lousa. Nela aparecen Manuel Fernández, "Lousa" e á dereita, Benito Negro, quen fundara e rexentara o Café Negro de Agolada.

En 1959, Benito Negro xa construíra casa propia, douscentos metros máis abaixo, onde xa tiña en funcionamento un muíño desde os inicios dos anos 40. Trasladou para alí a serra e pechou o café. Seguro que moitos o botaron de menos, porque  eu sempre escoitei falar del coa nostalxia propia das épocas douradas.

Se foi dourada na posguerra, non se debería á prosperidade económica. Creo que a xente atribúe este cualificativo á alta densidade poboacional que animaba esta xeografía.

(Informadores: Marité Negro, Álvaro Negro, Fausto García e Manuel Fernández Gallego).

Interior do Café Negro a finais dos anos 50. De esquerda a dereita: Manuel Lamazares, Manuel Galego, Marité Negro e Javier Paredes.